نسبتِ طلایی چیست و تاثیر آن در طراحی چیست؟
در مورد نسبتِ طلایی خیلی می‌شنویم. این همه سر و صدا در مورد نسبت طلایی معروف برای چیست؟
چرا هر زمان که به دنبال نسبت طلایی می‌گردیم، چند تصویر معروف از برج ایفل و مونالیزا شاهکار داوینچی می‌بینیم؟
چرا تصور می‌شود که ساختارها یا الگوهایی که نسبت طلایی را رعایت کرده‌اند، خوشایند هستند؟
آیا نسبت طلایی چیزی بیشتر از آن چیزی است که می‌دانیم؟ در این مقاله می‌خواهیم بررسی کنیم که نسبت طلایی چیست و چرا باید طراحان به آن اهمیت دهند؟
نسبت طلایی چیست؟
از منظر ریاضی، دو مقدار در نسبت طلایی قرار می‌گیرند اگر نسبت آنها با نسبت مجموع آنها به مقدار بزرگتر، یکسان باشد. برای توضیح این مفهوم تصویر زیر را ملاحظه کنید.
مقدار این نسبت چیست و چگونه به دست آمده است؟
مقدار این نسبت ...1.6180339887، از نظر ریاضی عددی گنگ است که به نسبت طلایی، میانگین طلایی، نسبت الهی و بسیاری از اسامی دیگری که نسبت طلایی با آنها مرتبط است، معروف است. آنچه جالب‌تر از مقدار این نسبت است، چگونگی پیدایش این عدد است.
قرن‌ها پیش، ذهن‌های نابغه شروع به مشاهده الگوهایی در طبیعت زیبای اطراف خود کردند. از چینش برگ‌ها در درختان، تا الگوی قرارگیری برگ‌های یک گل، لایه‌های پوست یک درخت کاج، یا فلس‌های آناناس؛ همه‌ی این‌ها الگوی یکسانی داشت، و در قرارگیری و رشد آنها ترتیب 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34 و غیره حفظ می‌شد (اعداد فیبوناچی). هنگامی که شروع به محاسبه‌ی نسبت عدد فیبوناچی در هر مرحله با عدد مرحله‌ی قبلی آن می‌کنیم، در نهایت به عددی در حدود …1.61803 که یک عدد گنگ است می‌رسیم که در واقع با گرد کردن این عدد به 3 رقم اعشار یعنی 1.618 نسبت طلایی می‌گوییم.
این نسبت که برآمده از پدیده‌های موجود در طبیعت است به طور طبیعی برای چشم خوشایند است، در نتیجه به مرور از این عدد در ایجاد تناسب و زیبایی در معماری، نقاشی، مجسمه‌سازی، عکس‌برداری، طراحی و غیره استفاده شد. گاهی اوقات که یک عکس یا پوستر یا لوگوی یک شرکت برای ما حس خوبی پدید نمی‌آورد و به قول معروف با آنها ارتباط برقرار نمی‌کنیم. یکی از دلایل برای این مسئله می‌تواند رعایت نکردن همین نسبت ارزشمند باشد.
نسبت طلایی و طراحان
نسبت طلایی در طراحی چاپی مانند طراحی پوستر، ابزار بازاریابی، کارت ویزیت و اصولا چیزهایی که با مردم و جذب آنها سروکار دارد، کاربرد بسیار زیادی دارد. این مطلب بیشتر حول چگونگی استفاده از نسبت طلایی در کار طراحان رابط کاربری است. در ادامه به مواردی که شناخت آنها در طراحی به ما کمک می‌کند می‌آوریم:
1. استفاده از اشکال طلایی
مستطیل طلایی، دایره‌ی طلایی، مارپیچ طلایی و مثلث طلایی، بیشترین استفاده را در طراحی دارند. ممکن برای ساخت یک طرح زیبا و مسحور کننده، بارها و بارها، این اشکال به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار گیرند. اگر در این کار مبتدی هستید، از شما می‌خواهم که آموزش‌های آنلاین را پیگیری کنید تا نحوه ایجاد اشکال طلایی را بهتر درک کنید.
2. تنظیم ابعاد طرح‌بندی و ساختار صفحه با نسبت طلایی
طرح‌بندی در طراحی گرافیکی و وب برای نحوه‌ی چینش عناصر بصری در یک صفحه استفاده می‌شود. این بحث شامل ترکیب‌بندی هنری برای دستیابی به ارتباط بهتر با کاربر است. حتی معمولی‌ترین کابرها هم به طور کاملا حسی و طبیعی، رعایت شدن یا نشدن این موارد را به درستی درک می‌کنند. برای تعیین عرض پنل‌ها، ستون‌های کناری یا حتی ارتفاع نماها می توان از نسبت طلایی استفاده کرد. به عنوان مثال، فرض کنیم صفحه‌ای با عرض 960px داریم. با تقسیم این عدد بر 1.618 تقریباً 594px (593.325 ..) را به ما می‌دهد که به خوبی می‌تواند به عنوان ارتفاع نمای شما تعریف شود. حتی دو بخش جداگانه نیز می‌توانند در عرض صفحه با اندازه‌های 594px و 366px (960-594) ساخته شوند.
به این نکته دقت کنیم که تعیین ارتفاع هر نما در طراحی گرافیک در مقایسه با طراحی وب بسیار برجسته است زیرا در طراحی وب محتوا عاملی است که باعث تعیین ارتفاع صفحه می‌شود.
3. تعریف فاصله‌ی بین محتوا با استفاده از نسبت طلایی
بارها با استفاده از حاشیه‌های استاندارد (padding&margin)، فاصله‌ی بین بلوک‌های محتوا را بدون توجه به اندازه‌ی طرح‌ها، تعریف کرده‌ایم. مدیریت این فضاهای مثبت یا منفی معمولا در نتیجه نهایی بسیار سرنوشت‌ساز است. با این حال، برای اطمینان از اینکه فضاهای داخل چیدمان متناسب و محاسبه‌شده هستند، می‌توان از مستطیل‌های طلایی استفاده کرد.
"نکته برای طراحی چیدمان، از مربع‌های بزرگتر مانند واحد 8 و 13 استفاده کنید. برای فواصل بین بلوک‌های محتوا از مربع‌های کوچکتر مانند واحد 1، 2 یا 3 استفاده کنید."
4. استفاده از نسبت طلایی در تایپوگرافی
اگر در پیدا کردن اندازه‌ی اجزای مختلف متن در ترکیب طرح خود مشکل دارید، می‌توانید از نسبت طلایی برای تعیین بهترین اندازه برای هر یک از آنها استفاده کنید. فرض کنیم بدنه‌ی متن 10 پیکسل است. ضرب آن در 1.618 برابر است با 16.18. اندازه‌ی عنوانِ متن می‌تواند 16 پیکسل باشد. اگر عنوانی با سایز 24 پیکسل دارید و می‌خواهید بدانید بهترین سایز برای بدنه‌ی متن کدام است، آن را به 1.618 تقسیم کنید. حاصل برابر است با 14.83 که می‌توانید آن را تا 15 پیکسل یا 14 پیکسل گرد کنید.
بله! همان‌طور که می‌بینید، استفاده از نسبتِ طلایی، تصمیم‌گیری در تعیین اندازه‌ها برای اجزای متن را ساده می‌کند.