مطالعات جدید مفهوم عجیب و غریبى به نام "اثر چارچوب در" را توضیح می‌دهد

اگر تا به حال وارد اتاقى شده باشید و بعد کاملاً فراموش کرده باشید که چرا به آنجا رفته‌اید، پدیده‌اى را که به عنوان اثر چارچوب در معروف است تجربه کرده‌اید. به نظر می‌رسد که با تغییر محل، ذهن خودش را خالی می‌کند و آماده برای ورودى و یا تجربه‌ای تازه آماده مى‌شود.

دانشمندان در یک مطالعه جدید معتقدند که اثر (که به آن اثر به روزرسانی مکان نیز گفته می‌شود) واقعی به نظر می‌رسد، اما فقط وقتی مغز ما مشغول باشد. علاوه بر این ممکن است به اندازه‌اى که مطالعات قبلی نشان می‌داد، صریح و روشن نباشد.

با انجام یک سری آزمایشات در واقعیت مجازی، از مجموع 74 داوطلب خواسته شد تا در اتاق‌های سه بعدی تولید شده توسط رایانه حرکت کنند و سعی کنند اشیا خاصی از اتاق‌های قبلی (مانند یک مخروط آبی یا یک صلیب زرد) را به خاطر بیاورند.

الیور باومن، روانشناس از دانشگاه باند در استرالیا می‌گوید: "در ابتدا اصلاً اثر چارچوب در را نیافتیم، بنابراین فکر کردیم که شاید افراد خیلی خوب هستند زیرا آنها همه چیز را به یاد می آوردند. بنابراین کار را دشوارتر کردیم و به منظور پر شدن حافظه کاری‌شان، آنها را وادار کردیم در هنگام حرکت شمارش معکوس انجام دهند. در این حالت فراموشی اتفاق افتاد. بنابراین مى‌توان نتیجه گرفت که پر کردن بیش از حد حافظه‌ى شرکت‌کنندگان، آنها را نسبت به اثر چارچوب در مستعدتر می‌کند. به عبارت دیگر، اثر چارچوب در تنها در صورتی اتفاق می‌افتد که از نظر شناختی در یک وضعیت آسیب پذیر قرار بگیریم."

به گفته محققان، آزمایش‌های بعدی که در آنها از داوطلبان خواسته شده بود که در راهروهای جداشده قدم بزنند و یا هنگام انجام تست‌هاى حافظه، افراد دیگرى را که همین روتین را انجام می‌دهند، تماشا کنند، هیچ شواهدى از اثر چارچوب در نشان ندادند.

بنابراین چرا بین این مطالعه و مطالعات قبلی که نشان مى‌داد تغییر مکان منجر به ضعف در یادآوری توانایی‌ها می‌شود، اختلاف وجود دارد؟ تیم این تحقیق جدید می‌گوید شباهت اتاق‌های مختلف - چه در واقعیت مجازى سه بعدى و چه در راهرو - ممکن است در نتایج نهایی نقش داشته باشد.

محققان پیشنهاد می‌کنند که نه تنها درها باعث پاک شدن حافظه می‌شوند، بلکه حرکت از یک مکان به مکانی متفاوت نیز باعث این اتفاق می‌شود. این تغییر ناگهانی صحنه است که ذهن ما را برای دریافت چیزی جدید ترغیب می‌کند.

باومن می گوید: "یک مثال خوب می‌تواند چرخ زدن در یک فروشگاه بزرگ باشد. ممکن است سوار شدن در آسانسور بین طبقات خرده‌فروشی تأثیری در حافظه ما نداشته باشد، اما خروج از خرده فروشی و ورود به پارکینگ ممکن است باعث شود چیزی را که باید بخریم فراموش کنیم."

در این مطالعه حتی هنگامی که شرکت‌کنندگان وظیفه‌ی ذهنی داشتند، احتمال فراموش کردن چیزی، به اندازه تحقیقات قبلی زیاد نبود، اگرچه به نظر می‌رسد که مغز پرمشغله نقشی در این پدیده داشته باشد.

محققان می‌گویند که دانستن این مسئله و درک اینکه چگونه یک تغییر عمده در محیط می‌تواند حافظه‌ی فعال را تا حدی مجددا تنظیم کند، می‌تواند راه‌هایی برای مدیریت یا کاهش اثرات چارچوب در، در اختیار ما قرار دهد. اگر واقعاً می‌خواهید از فراموش کردن آنچه که به آن منظور وارد یک اتاق شده‌اید خودداری کنید، بهترین راه شما این است که وظیفه‌ی خود را تا قبل از اتمام کار در ذهن خود نگه دارید.

باومن خاطرنشان می‌کند که توانایی مغز در مدیریت حافظه می‌تواند در بسیاری از موقعیت‌ها واقعاً مفید باشد و به ما کمک کند تا جهان را درک کنیم، حتی اگر گاهی اوقات خود را در اتاقی ببینیم و ندانیم که چرا آنجاییم.

باومن می‌گوید: "اگر مغز فکر کند که در موقعیت دیگری قرار گرفته است، خاطرات در شبکه دیگری از اطلاعات قرار می‌گیرند. مغز به طور کلی به ما ظرفیتی بیشتر از داشتن یک فضای کاری غول پیکر می‌دهد که در آن همه چیز به هم متصل است. اما هزینه‌ای نیز در پی دارد و آن این است که با انتقال بین محفظه‌ها (اتاق‌ها) ممکن است چیزهایی را از دست بدهیم."

این تحقیق در BMC Psychology منتشر شده است.

# روانشناسی # اثر چارچوب در