اضطراری بودن وضعیت قابل انکار نیست، اما چشمانداز دقیقی از آن نداریم.
یک تیم بینالمللی از متخصصان علمی هشدار میدهد که پس از دههها بیعملی و اقدامات ناکارآمد در زمینه کاهش تنوع زیستی، تغییرات آب و هوایی و آلودگی، نوع بشر در سراشیبی "آینده هولناک" قرار دارد که بسیار دست کم گرفته شده است.
محققان به رهبری کوری بردشاو، بوم شناس جهانی از دانشگاه فلیندرز استرالیا، در مقاله خود میگویند: "میزان تهدیداتی که متوجه زیست کره و تمام شکلهای زندگی در آن - از جمله بشریت - است، در واقع آنقدر زیاد است که درک آن حتی برای متخصصان کاملاً دشوار است. جریان اصلی با وجود فرسایش مداوم بافت تمدن بشری، در درک میزان این فقدان مشکل دارد."
اگر این مطالب مبالغهآمیز به نظر میرسند، به دلیل ریسک فوقالعاده بالای موضوعی است که ما در اینجا در مورد آن صحبت میکنیم.
با اینکه محققان به خوبی میدانند که اظهارات آنها از بسیاری جهات رد خواهد شد و یا مورد حمله و تمسخر قرار خواهد گرفت، اما این آگاهی مسئولیت اشتراک اخبار را از آنها - یا جامعه علمی که آنها نمایندگی میکنند - دور نمیکند.
محققان در یک مقاله نوشتند: "پیام ما ممکن است خوشآیند نباشد و در واقع ترسناک هم باشد. اما اگر بشریت بخواهد عظمت چالشهای پیش روی ما را درک کند، دانشمندان باید صریح و دقیق باشند."
طبق تحقیقات این تیم که در واقع مروری بر بیش از 150 مطالعه در مورد جنبههای مختلف وضعیت رو به وخامت جهان طبیعت است، مشکلات اساسی که با آن روبرو هستیم، سیستمهای اقتصادی و سیاسی با محوریت مصرف ناپایدار انسان و رشد جمعیت به هر قیمتی است.
ریشههای از دست دادن تنوع زیستی را میتوان در حدود 11000 سال قبل از آغاز کشاورزی جستجو کرد، اما این مسئله در قرنهای اخیر به دلیل فشارهای رو به افزایش بر اکوسیستمهای طبیعی، بسیار شتاب گرفته است، تا جایی که محققان معتقدند که ششمین انقراض بزرگ، اکنون از نظر علمی غیرقابل انکار است.
همزمان، جمعیت انسانی جهان در حال رشد است و نسبت به سال 1970 دو برابر شده است و ارزیابیها حاکی از جمعیت نزدیک به 10 میلیارد نفر در پایان قرن است.
در نتیجه انتظار میرود ردپای انسان که به طور مداوم در حال گسترش است، ناامنی غذایی موجود، تخریب خاک، کاهش تنوع زیستی، آلودگی، نابرابری اجتماعی و درگیریهای منطقهای را تسریع بخشد و وخیمتر کند.
محققان مینویسند: "چنین جهش عظیم زیست محیطی، به دلیل افزایش استفاده از سوختهای فسیلی اتفاق افتاده است. این سوختهای آسان به ما این امکان را میدهد که تقاضای انسان را از اصلاح بیولوژیکی جدا کنیم: 85 درصد انرژی تجاری، 65 درصد الیاف و بیشتر پلاستیکها هماکنون از سوختهای فسیلی تولید میشوند."
محققان میگویند، با وجود این همه آگاهیهای علمی، زندگی بشر در آینده با تغییرات جدی روبرو خواهد بود.
به باور محققان: "توقف مرگ تنوع زیستی در صدر اولویتهای هیچ کشوری نیست و نسبت به سایر نگرانیها مانند اشتغال، مراقبتهای بهداشتی، رشد اقتصادی کمتر به آن توجه میشود. بشریت در حال اجرای یک ترفند پانزی زیست محیطی است که در آن جامعه، از طبیعت و نسلهای آینده برای افزایش درآمدش در کوتاه مدت، سرقت میکند. حتی مجمع جهانی اقتصاد نیز اکنون از بین رفتن تنوع زیستی را به عنوان یکی از مهمترین تهدیدها برای اقتصاد جهانی تشخیص داده است."
با توجه به افزایش غلظت گازهای گلخانهای و ادامه ناکامی کشورها در کاهش موثر انتشار گازهای گلخانهای، به نظر میرسد حتی تقابل با تغییرات آب و هوایی، که تهدیدی بسیار مشهودتر از مرگ تنوع زیستی هستند، برای جوامع بشری بسیار دشوار است.
نویسندگان میگویند: "اگر قادر به تغییر مسیر جامعه بشری به طوری که که از انقراض جلوگیری کرده و اکوسیستمها را بازیابی کند نباشیم، در دراز مدت به آینده هولناک انقراض جمعی، کاهش سلامتی و تحولات در اوضاع و احوال آب و هوا (از جمله مهاجرتهای گسترده) و درگیری بر سر منابع خواهیم رسید".
یا اینکه این آیندهی تلخ به نظر ناگزیر میآید، محققان اصرار دارند که خواست آنها تسلیم شدن نیست، بلکه به نظر میرسد که بشریت به یک "دوش آب سرد" نیاز دارد تا با واقعیت روبرو شود و از خواب غفلت بیرون بیاید.
دانشمندان نتیجهگیری میکنند: "در حالی که اخیراً درخواستهای بیشتری از جامعه علمی برای هشدار به بشریت شده است، اما این هشدارها در مقایسه با چنین بحرانی کافی نبوده است. بنابراین وظیفه متخصصان در هر رشتهای که با آینده زیست کره و رفاه انسان سر و کار دارند این است که سکوت نکنند و چالشهای طاقتفرسای پیش رو را همانطور که هست،توصیف کنند. در غیر اینصورت، در بهترین حالت گمراهکننده و در بدترین حالت سهلانگاری است و میتواند مرگآور باشد."
این یافتهها در Frontiers in Conservation Science منتشر شده است.
# تنوع زیستی # سوخت های فسیلی # تغییرات آب و هوایی # زیست کره # گرمایش زمین